Соңғы кездегі қылмыстарды тергеу сапасына қойылатын талаптардың күшеюі қылмыспен күресте криминалистикалық құралдар мен әдістерді белсенді қолдануға, жедел-криминалистикалық бөлімшелерді қылмысты тергеу үдерісіне кеңінен тартуға әкелді, – деп хабарлайды Polisia.kz.
– Құқық қорғау органдары бұрынғыдан бетер, қаралып жатқан істер бойынша дәлелдемелік базаны қалыптастыру әдістерін жетілдіруге, ғылым мен техниканың заманауи жетістіктерін сот өндірісіне енгізудің оңтайлы жолдарын іздеуге мәжбүр. Ұзақ уақыт бойы заттай дәлелдемелерді табу, бекіту және тәркілеу жұмыстары негізінен тергеушінің бастамасы мен мүмкіндіктеріне назар аудара отырып ұйымдастырылды. Сонымен қатар, тергеу процесін тиісті сот-медициналық қамтамасыз етудің таптырмас шарты тергеушінің өзі техникалық және криминалистикалық құралдарды пайдалануда емес, керісінше мамандардың тәжірибесі мен білімін пайдалануда. Арнайы білімі бар, техникалық және криминалистикалық әдістер мен құралдарды кәсіби деңгейде меңгерген криминалист көбінесе өзі қатысатын тергеу іс-әрекетін жетістікпен анықтайды, – деді Жетісу аудандық Полиция басқармасының бастығы Дархан Мұсанов.
Спикердің айтуынша, ішкі істер органдарының тергеушісі мен сот криминалисті өзінің кәсіби қызметінде бір-бірімен үнемі байланыста болады, өйткені олардың жұмысы өзара тығыз байланысты. Криминалист бүкіл қылмыстық процесте қатысады және тергеушіге қылмыстық істі тергеуде үлкен көмек көрсетеді.
– Мысалы, зорлық-зомбылықпен өлім белгілері бар мәйіттің табылғаны туралы ақпарат алғаннан кейін тергеушінің криминалистпен өзара әрекеттесуі бірден басталады, өйткені оқиға болған жерді қарау күрделі және уақытты қажет ететін тергеу әрекеті болып табылады. Тек тергеушіге оны криминалисттің көмегінсіз өз деңгейінде жүргізу өте қиын болады. Сондықтан сапалы сараптама сәтті өту үшін олардың өзара әрекеттесуі өте маңызды. Криминалист іс үшін маңызды іздерді анықтау, бекіту, оларды алу және орау үшін арнайы құралдарды қолдана отырып, тергеушіге зерттелген аймақтың шекараларын, яғни оқиға болған жерді анықтауға, анықталған қылмыстың іздерін салуға, алуға және орауға көмектеседі, яғни қылмыскердің қалдырған іздері, олар кейбір жағдайларда қылмысты ашуда, яғни қылмыс жасаған адамды әшкерелеуде негізгі айғақтар мен дәлелдер болуы мүмкін. Тергеу кезінде оқиға болған жерді мұқият тексеру өте маңызды, бұл қылмыстың ақыры ашылатындығына алғышарттар жасайды. Сондықтан оқиға орнында маман жүргізген жұмыс тергеуші үшін дәлелдер жинауда және іс бойынша шындықты анықтауда өте маңызды. Оқиға орнынан оралғаннан кейін криминалисттің жұмысы аяқталмайды, өйткені оқиға болған жерді қарау кезінде алынған барлық іздер мен заттай дәлелдемелер мұқият зерттеліп, іздеу, саусақ іздері және оларға сот-медициналық зерттеулер тағайындалады, оларды да криминалист жүргізеді, – деді Дархан Мұсанов.
Тергеушілердің криминалистикалық бөлімшелердің арсеналына енгізілген ғылыми-техникалық құралдар мен әдістерді толық көлемде қолданбауы, сондай-ақ тергеу әрекеттерін орындау барысында криминалистика бөлімі қызметкерлерінің көмегін жеткіліксіз пайдалануы және соның салдарынан тергеушілер мен криминалист арасындағы әлсіз өзара іс-қимыл қылмыстың ашылу деңгейінің айтарлықтай төмендеуіне әкелуі мүмкін.
– Осыған байланысты тергеушінің жедел-іздестіру қызметтерінің қызметкерлерімен және ішкі істер органдарының криминалист мамандарымен қалыптасқан өзара әрекеттестігі қылмысты табысты ашуды және тергеуді қамтамасыз етудің басты шарттарының бірі болып табылады. Тергеу, жедел-іздестіру және криминалистикалық бөлімдерде қылмысты ашудың нақты әдістері бар екендігі белгілі, сондықтан бұл мүмкіндіктерді кешенді түрде қолдану маңызды. Олардың әрқайсысы өз құзыреті шегінде өздерінің құралдары мен әдістерінің көмегімен әрекет ете отырып, сайып келгенде бір мақсатқа – қылмысты тез және толық ашуға және кінәлілерді әшкерелеуге ұмтылады, – деп қорытындылады Мұсанов.
