Павлодар облысының бас полицейі Василий Скляр азаматтардың құқық қорғау органдарына деген сенімі, қылмыстың алдын алу, заңнама нормаларының орындалуын бақылау, қоғамдық тәртіпті қорғау туралы және биылғы жылдың ең атышулы тергеулері туралы Polisia.kz редакциясына айтып берді.
Кез келген полиция бөлімінің жұмыс тиімділігінің басты көрсеткіші – қылмыстың ашылуы. Ал сандар – қылмыспен күресудің тиімділігі туралы айтатын көрсеткіштердің бірі. облыстық ПД бастығының мәліметінше, Павлодар өңірінде 2024 жылдың бірінші айының қорытындысы бойынша тонау мен бұзақылық саны 30%-ға, пәтер ұрлығы мен мал ұрлығы 80%-ға азайды. Сондай-ақ қоғамдық орындардағы қылмыс бойынша көрсеткіштер 15%-ға, отбасылық-тұрмыстық салада 42,9%-ға қысқарды. Айта кету керек, өтелмеген және алынбаған соттылығы бар қылмысты ашу да нәтижелі болып отыр – 52%-ға азайған.
– Азаматтардың құқық қорғау органдарына деген сенімі басым болуға тиіс. Қазіргі қазақстандықтар полицияға қаншалықты сенеді?
– Полиция – халыққа ең жақын орналасқан мемлекеттік құрылымдардың бірі, учаскелік инспекторлар – осының дәлелі. Мемлекет пен оның азаматтарының қауіпсіздігін қамтамасыз етуде профилактикалық жұмыстарға, яғни құқыққа қарсы іс-әрекеттердің мүмкіндігін уақытылы болдырмауға маңызды рөл бөлінуі керек.
Мысалы, желтоқсан айында полиция департаменті прокуратура органдарымен өзара іс-қимыл кезінде Telegram мессенджерінде «көлеңкелі батыр» бот мобильді қосымшасын іске қосты. Оның көмегімен пайдаланушылар тәулік бойы, соның ішінде есірткіге қарсы мазмұнды орналастыру фактілері бойынша шағым бере алады. Тек 2024 жылдың басынан бері 98 хабарлама келіп түсті.
Айтпақшы, чат-бот қызметтерін аймақ тұрғындары мен шетелде және елдің басқа қалаларында тұратын азаматтар пайдаланды. Осы жылы 63 профилактикалық іс-шара, оның ішінде семинарлар, құқықтық дәрістер, дөңгелек үстелдер, жұмыс кездесулері, флешмобтар, акциялар мен спорттық іс-шаралар өткізілді, халықты қамту жеті мыңға жуық азаматты құрады. Осы іс-шараларды өткізуге мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде 14 млн теңгеден астам қаражат бөлінді, – деді ПД бастығы.
– Департамент есірткінің заңсыз айналымына қарсы күрес саласына көп көңіл бөлетіні белгілі. Екі айда есірткі қылмысының жағдайы қалай?
– Бүгінгі күнге дейін дабыл қағатын бағыттар бар. Сондықтан ұлттық қауіпсіздіктің басым бағыттарының бірі есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл саналады. Бүгінгі таңда «синтетиканы» алып қоюда белгілі бір нәтижелерге қол жеткізілгені сөзсіз, 2023 жылы олардың көлемі 4,8 келіден асты. Облыстағы есірткі жағдайын талдау үш жыл ішінде заманауи технологияларды қолдана отырып жасалған есірткі қылмысының саны 2,5 есеге артқанын көрсетеді. Диллерлер мен курьерлерді қашықтықтан жалдау, электрондық алаңдарда тыйым салынған заттарды сату, виртуалды төлем жүйелері арқылы есеп айырысу – есірткі бизнесін дамыту, оның ауқымын аймақаралық деңгейде кеңейту үшін болады. Заңсыз айналымға жіберілген түрлі тыйым салынған заттардың көлемі 424 келіні құрады. Қабылданған шаралардың нәтижесінде өткен жылы есірткі құқық бұзушылықтың 194 жағдайы анықталды.
Айта кету керек, 78 есірткі сатудың 46 фактісі электрондық ақпараттық ресурстар арқылы жасалған. Әрине, бұл жерде тыйым салынған ақпаратты тарататын сайттарға кіруді уақытылы шектеу маңызды. «Кибернадзор» АЖ-да бұғатталған интернет-ресурстардың саны өткен жылы 12%-ға артып, 100-ге жуықтады.
2024 жылдың басында есірткімен құқық бұзушылықтар саны 16-ға жетті. Бұл көрсеткіш 30%-ға төмендеді. 9 заңсыз контент анықталды және бұғатталды. Биылғы жылы жедел уәкілдер тыйым салынған заттарды интернет арқылы, құпия қоймалары арқылы таратты деген күдікке ілінген 19 жастағы жігітті ұстады. Автокөлікте тінту іс-шараларын жүргізу кезінде полиция қызметкерлері жабысқақ таспаға оралған буманы тапты. Бұдан әрі тұрғылықты жері бойынша есірткі заты, таразы, буып-түю материалы, карталар мен телефондар салынған бума тәркіленді. Сараптама қорытындысы бойынша ер адамнан 40 келіден астам психотроптық зат тәркіленді.
Өңірде жедел қызметкерлер жасөспірімдер мен жастарды есірткінің заңсыз айналымына тартудың алдын алуға бағытталған профилактикалық іс-шараларға ерекше назар аударады. Жедел-іздестіру іс-шараларының нәтижесінде 19 жастағы ер адам мен 21 жастағы әйел ұсталды, олар жалдамалы жеке үйде құрамында есірткі бар өсімдіктерді өсіру үшін арнайы гроубокс жылыжайларын жабдықтаған.
Осы тақырыпқа қатысты анонимді түрде болса да, кез келген ақпаратты хабарлауды сұраймыз. Бұл нашақорға ұқсас күдікті көрші болуы мүмкін, үйдің жанында есірткі притоны бар деген болжам және т.б. полиция қызметкерлері барлық хабарламаларды тексеріп, пысықтайды. Есірткі – ғасыр дерті. Онымен күресуді бір сәтке де тоқтатпау керек, – деп атап өтті Василий Скляр.
– Ал кісі өлтіруді ашу жағдайы қалай?
– Жыл басынан бері кісі өлтіру қылмысының 100%-ға ашылуына қол жеткізілгенін атап өткім келеді. Ауыр және аса ауыр қылмысты ашу 4,7%-ға жақсарды. Тонау, пәтер ұрлығы, ұялы телефон ұрлығы және зорлау жөнінде де нәтиже жақсы деп айта аламын. Мұнда көрсеткіш 75%-ды құрайды. Айта кету керек, ұрлық – қылмыстың ең көп таралған түрі және оны ашу қиын. Бірақ бөлімнің жұмысы сауатты ұйымдастырылған және нәтиже бар.
Азаматтар алаяқтардың айла-амалдарына оңай сеніп, салдарынан ақшасынан айырылып жатады. Өткен жылдың 9 айында осындай 20 қылмыс тіркелген. Негізінен телефон алаяқтары мен интернет алаяқтары жұмыс істейді. Жедел уәкілдер алаяқтық жасады деген күдікпен Павлодар қаласының тұрғынын ұстады.
Тергеу барысында 32 жастағы күдіктінің Telegram қосымшасында курьер ретінде жұмыс тапқаны анықталды. Оның міндеттеріне ақша түсетін әртүрлі банктердің шоттарын беру кірді. Әр түсім үшін 30% және әртүрлі шығындар бойынша 10% уәде етілді. Полицейлер оның осындай қылмысқа қатыстылығын тексереді.
Ұсталған адамға қатысты алаяқтық фактісі бойынша сотқа дейінгі тергеу басталды. Күдікті қамауға алынды. Ақпараттық және профилактикалық жұмыстарға қарамастан, полицияға алданған азаматтардан өтініштер келіп түседі, – дейді өңірдің бас сақшысы.
– Жалпы, біз айналамыздағы адамдарға сенуге бейімбіз. Алаяқтар оны пайдаланады. Павлодар өңірінде алаяқтық қылмысының алдын алу бағытында қандай іс-шаралар жүргізіліп жатыр?
– Алаяқтық қылмысының бетін ашу 2,3%-ға жақсарды. Мысалы, ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес басқармасының қызметкерлері Павлодар облысының аумағында жылжымайтын мүлікті заңсыз қайта ресімдеуге байланысты алаяқтық фактілерін жасады деген күдікке ілінген облыс орталығының тұрғынын ұстады.
Анықталғандай, 2021 жылдан 2023 жылға дейін күдікті халықтың әлеуметтік осал топтарынан зардап шеккендерді тауып, иелері ақшалай пайда мен басқа пәтер ала алатындай етіп пәтерді тиімді сатуға жалған уәде берді. Алайда жылжымайтын мүлікті сатқаннан кейін, келісілген соманы қайтармаған. Соңғысын баспанасыз қалдырды.
Қазіргі уақытта ірі көлемдегі алаяқтық фактісі бойынша тергеу жүргізіліп жатыр. Полицияда 10-нан астам эпизод тіркелген. Күдікті қамауға алынды. Полиция мұндай қылмыстың алдын алу мақсатында үздіксіз күреседі, – деді ПД бастығы.
– Павлодар өңірінде жол қозғалысы қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша жағдай қалай?
– Жол-көлік оқиғасының тіркелуі 7,7%-ға азайды. Алайда өткен жылмен салыстырғанда жол апатынан қаза тапқандар саны 29%-ға өсіп отыр. Азаматтарды жолда қырағы болуға және жол жүру ережелерін қатаң сақтауға шақырамыз. Жол қателікті кешірмейді. Әрбір адамның үйінде күтіп отырған жақындары бар екенін естен шығармайық!, – деп сөзін аяқтады Василий Скляр.
Полиция біздің қоғамның ұлттық қауіпсіздігіне бағытталған мақсат пен міндетті қалтқысыз орындауға дайын.
